طراحی معماری ویلای سنگده در مازندران | ویلای مدرن روی شیب با اختلاف سطح 8 متری
معماری ویلای سنگده در مازندران | طراحی ویلا روی شیب
نوشته شده در تحریریه مجله معماری 23Gane
در ارتفاعی حدود هفت متر بالاتر از تراز خیابان و در دل بافت سبز سنگده، خانهای دوطبقه قرار داشت که چشمانداز مستقیم به جنگل و مهِ معروف این ناحیه را در اختیار داشت. درخواستی که به تیم طراحی رسید، ساده به نظر میرسید: توسعه بنا، اضافه شدن آسانسور، پارکینگ مسقف و سوئیت سرایدار، بدون آنکه دید ارزشمند رو به طبیعت مسدود شود. همین اضافه شدنِ «یک بسته عملکردی» روی بدنهی موجود، به نقطه شروع شکلگیری ویلای سنگده تبدیل شد.
با آغاز توسعه از تراز خیابان، ناگهان با حجمی چهارطبقه روبهرو میشویم که در مقیاس بافت اطراف، ناهماهنگ و سنگین به نظر میرسید. راهحل معماران، قرار دادن کل ساختمان روی یک سکو و پایه سنگی بود؛ گویی بنا از دل زمین و شیب بیرون کشیده شده است. این سکو، نسبت عمودی بنا را متعادل کرده و اتصال آن را با توپوگرافی طبیعی اطراف خواناتر کرده است.
در گام بعد، سقف شیبدار قبلی حذف شد تا حجم کلی آرام شود و در عوض، یک بام مسطح با دید پانورامیک به جنگل شکل بگیرد. این تغییر، امکان برقراری ارتباط با زمین شمالیِ بالادست را از طریق یک پل فراهم کرده و با پایین آوردن تراز حیاط شمالی و افزودن یک صفحه مشبک، تراسی کشیده و عمیق برای نشستن در لبه منظره ساخته است.
در میان این مداخلات، یک حجم سبز آبی، مانند جعبهای که از قلب طبیعت بیرون کشیده شده، در پوسته سفید ویلا جاگذاری شده است. این جعبه کاشیکاریشده، از مرز بیرونی شروع میشود، به درون نفوذ میکند و همزمان نقش گره فضایی و محور عمودی پروژه را بر عهده میگیرد. پیرامون این حجم، شبکهای از تیر و ستون، مانند پوستهای مشبک، کل توده را در بر میگیرد و فریمهایی دقیق برای قاببندی مناظر جنگل و آسمان میسازد.
خلاصه اطلاعات پروژه
- موقعیت: سنگده، ایران
- کاربری: ویلای مسکونی
- معمار: شرکت طرح و ساخت ازنو
- مساحت زیربنا: حدود ۵۱۰ مترمربع
- سال اتمام: ۲۰۲۳
ویژگیهای کلیدی معماری
- قرارگیری روی سکوی سنگی برای تنظیم مقیاس
چهارطبقه شدن بنا پس از الحاق، خطر ناهماهنگی با بافت را ایجاد میکرد. سکو و پایه سنگی، مانند پدیوم، حجم را در سایت مینشاند و نسبت عمودی پروژه را با چشمانداز جنگل متعادل میکند. - حذف سقف شیبدار و ساخت بام مسطح با دید پانورامیک
برداشتن بام شیبدار، ارتفاع ادراکشده بنا را کاهش داده و در عین حال، بامی قابل استفاده با دید باز به طبیعت فراهم کرده است. این تصمیم، کل پروژه را از یک خانه معمولیِ شیبدار، به یک ویلا با افقهای کشیده تبدیل کرده است. - بازآرایی جبهه شمالی با حیاط پایینرفته و تراس مشبک
پایین آوردن تراز حیاط شمالی و اضافه کردن صفحهای مشبک، تراسی عمیق و نیمهخصوصی ایجاد کرده که هم نور بیشتری وارد طبقات میکند و هم جبههای مناسب برای نشستن در لبه منظره میسازد. - جعبه سبزآبی بهعنوان حجم الحاقی و گره عمودی
حجم کاشیکاریشده سبزآبی، از بیرون تا داخل حرکت میکند، در پوسته سفید فرو میرود و امکان اتصال عمودی و افقی فضاها را فراهم میکند. این جعبه، هم کنتراست رنگی و بافتی ایجاد کرده و هم تبدیل به عنصر شاخص پروژه شده است. - پوسته مشبک تیر و ستون برای قاببندی مناظر
شبکهی منظم تیر و ستون در نما، مانند اسکلت بیرونیِ ظریف، کل حجم را در بر میگیرد و فریمهایی برای قابگیری آسمان، جنگل و کورتهای داخلی میسازد. این گرید، حجم الحاقی را با بدنه موجود یکپارچه کرده و عمق سایهروشن روی نما را افزایش داده است. - سازماندهی چهارتراز بر اساس اولویت دید و حریم
تراز نخست به پارکینگ و باکس خدماتی مجهز به آسانسور اختصاص دارد، تراز دوم سوئیت سرایدار و فضاهای تاسیساتی را در خود جای داده، تراز سوم برای اتاقخوابها و نشیمن خصوصی تعریف شده و تراز چهارم محل پذیرایی، ناهارخوری، آشپزخانه و تراس اصلی است؛ نظمی که بر مبنای کیفیت منظر و شدت استفاده عمومی چیده شده است.
توضیحات ساختار معماری و سازماندهی فضاها
نقطه شروع پروژه، یک خانه دوطبقه بر روی توپوگرافی شیبدار با دید باز به طبیعت بود؛ خانهای که حدود هفت متر بالاتر از تراز خیابان قرار داشت و میان جنگل و بافت مسکونی محلی، نقش میدانی میانی را بازی میکرد. درخواست کارفرما برای افزودن پارکینگ مسقف، آسانسور و سوئیت سرایدار، عملاً توسعه را از تراز خیابان آغاز کرد و بنا را به حجمی چهارطبقه تبدیل نمود؛ حجمی که اگر بدون اصلاح روی زمین مینشست، نسبت به محیط اطراف بیش از حد بلند و ناهماهنگ به نظر میرسید.
برای حل این مشکل، کل توده روی یک سکوی سنگی قرار گرفت؛ سکویی با جنس و رنگ هماهنگ با بستر طبیعی. این سکو، مرز مشخصی میان «زمین دستنخورده» و «توده ساختهشده» ایجاد میکند و در عین حال، طبقات پایینتر را در ذهن مخاطب بهعنوان بخشی از پایه مینشاند. به این ترتیب، آنچه از منظر دور دیده میشود، بیشتر دو طبقهی اصلی ویلایی است که روی پدیومی سنگی نشستهاند.
در ادامه، سقف شیبدار حذف شد تا حجم کلی آرامتر و افقیتر دیده شود. بام مسطح جدید، ضمن کاهش حجم بصری، به سکویی برای تجربه منظره تبدیل شده و امکان طراحی پل ارتباطی با زمین شمالیِ بالادست را فراهم کرده است. این پل، اتصال مستقیم بین تراز بالایی و طبیعت پشتِ سایت را برقرار کرده و ساختمان را از یک «حجم منفرد» به حلقهای در میان دو تراز توپوگرافی تبدیل کرده است.
جبهه شمالی، جایی که خطر کمبود نور و دید وجود داشت، با دستکاری در تراز حیاط بازطراحی شد. پایین آوردن حیاط، افزایش ارتفاع دیوارهای جانبی و افزودن یک صفحه مشبک، حیاطی نیمهفرورفته خلق کرده که نور را به عمق فضا میبرد و همزمان، تراسی کشیده برای نشستن و تماشای منظره فراهم میکند. این صفحه مشبک، هم نقش سایهانداز دارد و هم بهعنوان فیلتر بصری، حریم را کنترل میکند.
در قلب پروژه، حجم الحاقی سبزآبی قرار دارد؛ جعبهای که در نما بهصورت پوستهای از کاشیهای لعابدار دیده میشود و رنگ خود را از آسمان و سبزی جنگل گرفته است. این حجم، از مرز بیرونی بنا شروع میشود، درون قابهای سفید فرو میرود و در بعضی نقاط، تا فضای داخلی ادامه پیدا میکند. در داخل، این جعبه، مسیرهای عمودی، دسترسیها و بخشهایی از فضاهای خدماتی را در خود جای داده و عملاً به گره فضایی پروژه تبدیل شده است.
پیرامون این حجم، شبکهای از تیر و ستون در نما توسعه یافته است؛ گریدی که در ابتدا، بخشی از منطق سازهای پروژه است و در ادامه، به زبانی معماری برای قاببندی مناظر تبدیل میشود. این پوسته مشبک، مانند لایهای نیمهشفاف، حجم را دربر میگیرد و در ترکیب با سطوح شیشهای، عمق سایهروشن را افزایش میدهد. قابها در بخشهایی، منظر دور، جنگل و آسمان را در خود میگیرند و در بخشهایی، کورتهای داخلی و حیاط شمالی را قاب میکنند.
سازماندهی عملکردی پروژه، در چهار تراز شکل گرفته است. تراز نخست در سطح خیابان، شامل پارکینگ و باکس خدماتی مجهز به آسانسور است. تراز دوم، سوئیت سرایدار، موتورخانه و فضاهای خدماتی دیگر را در خود جای داده و عملاً لایهای نیمهخصوصی و پشتیبان برای خانه محسوب میشود. تراز سوم، اتاقخوابها، نشیمن خصوصی، باکس خدماتی با سرویس و دوش، اتاق لباس و ارتباط عمودی را در خود جا داده و لایه اصلی سکونت شبانه است. تراز چهارم، فضای پذیرایی، ناهارخوری، آشپزخانه، تراس و باکس خدماتی دیگر را در بر میگیرد؛ جایی که زندگی روزمره و مهمانیها با منظر باز به جنگل گره میخورند.
این سلسلهی ترازها، با حضور دائم آسانسور در هر سطح و پیوستگی تراسها و کورتها تکمیل میشود؛ بهگونهای که حرکت از خیابان تا بام، صرفاً تغییر ارتفاع نیست، بلکه سکانسی فضایی از عبور از پایه سنگی، رسیدن به بدنه سفید و در نهایت، قرار گرفتن در قاب آسمان و منظره است.
پلتفرم ۲۳گانه | هوش مصنوعی در مقررات ملی ساختمان
پلتفرم معماری ۲۳گانه فضایی است برای بازخوانی پروژههای معاصر، با تمرکز بر منطق شکلگیری فرم، سازماندهی فضا و نسبت بنا با زمینه طبیعی یا شهری. در این مجله، پروژههایی مانند ویلای سنگده فقط بهعنوان تصویری زیبا معرفی نمیشوند؛ بلکه بهعنوان نمونهای از بازطراحی روی ساختمان موجود، مدیریت الحاق و خلق منظر در مقیاس ویلا تحلیل میشوند.
هدف ۲۳گانه، فراهم کردن محتوایی تحلیلی برای معماران، دانشجویان و فعالان ساختوساز است تا در مواجهه با پروژههای توسعه، نوسازی یا الحاق، بتوانند تصمیمهایی آگاهانهتر و دقیقتر اتخاذ کنند؛ تصمیمهایی که ساختار، سازه، جزئیات و تجربه کاربر را بهصورت یک کل در نظر میگیرند.
بیوگرافی کوتاه دفتر AsNow Design & Construct
دفتر طرح و ساخت ازنو یک شرکت معماری و طرح و ساخت مستقر در تهران است که تمرکز اصلی آن بر پروژههای مسکونی، بهویژه ویلاها و همچنین پروژههای درمانی و فضاهای داخلی معاصر است. این دفتر، در پروژههای متعددی که در رسانههای تخصصی منتشر شدهاند، بر پیوند میان ایده مفهومی، سازه عریان و جزئیات اجرایی دقیق تأکید دارد.
در کارنامه این دفتر، علاوه بر ویلای سنگده، پروژههایی مانند ویلای «voids»، کلینیکهای پوستی و فضاهای داخلی با مقیاسهای کوچک و متوسط دیده میشود؛ آثاری که در آنها استفاده از شبکههای مشبک، کورتهای میانی، کار با مصالح خالص و توجه به تجربه فضایی کاربر، عناصر تکرارشونده بهحساب میآیند.
سوالات متداول درباره ویلا سنگده
در طراحی ویلا سنگده مهمترین چالش اولیه چه بوده است؟
مهمترین چالش، توسعه یک خانه دوطبقه به چهار تراز عملکردی، بدون از بین بردن دید رو به طبیعت و بدون برهمزدن مقیاس بافت اطراف بوده است. اضافه شدن آسانسور، پارکینگ مسقف و سوئیت سرایدار از تراز خیابان، بنا را عمودیتر میکرد و نیاز به راهحلی برای تنظیم حجم و نسبتها را ایجاد مینمود.
پایه سنگی زیر بنا چه نقشی در معماری و خوانایی پروژه دارد؟
پایه سنگی، بنا را با توپوگرافی پیوند میزند و طبقات پایینتر را بهصورت بخشی از پدیوم، نه طبقات مستقل، نشان میدهد. این لایه، هم از نظر بصری، مقیاس بنا را تعدیل میکند و هم از نظر حسی، احساس نشستن خانه بر روی زمین را تقویت مینماید.
حجم سبزآبیِ کاشیکاریشده چه نقشی فراتر از تاکید فرمی دارد؟
این حجم، علاوه بر ایجاد کنتراست رنگی و هویتی برای پروژه، مسیرهای عمودی و بخشی از فضاهای خدماتی را در خود جا داده است. حرکت این جعبه از بیرون به درون، پیوندی بین پوسته شهری، تراسها و فضاهای داخلی ایجاد میکند و مانند گره فضایی پروژه عمل میکند.
چرا در نما از گرید تیر و ستون بهعنوان پوسته مشبک استفاده شده است؟
گرید، ابتدا نتیجه منطقی ساخت و سازه است، اما در ادامه به زبان معماری پروژه تبدیل شده؛ شبکهای که با ایجاد فریمهای منظم، مناظر جنگل، آسمان و فضاهای میانی را قاب میکند و در عین حال، حجم الحاقی را با ساختمان موجود یکپارچه نشان میدهد.
جمعبندی؛ ایدههای الهام بخش ویلا سنگده برای معماران
طراحی ویلای سنگده نشان میدهد که توسعه یک خانه موجود، الزاماً به اضافه کردن حجمهای تصادفی و ناهماهنگ منجر نمیشود. استفاده از پایه سنگی برای نشاندن حجم، حذف سقف شیبدار برای کاهش ارتفاع ادراکشده، بازآرایی حیاط شمالی و تعریف یک جعبه سبزآبیِ شاخص، مثالهایی از این است که چگونه میتوان میان نیازهای جدید و ارزشهای موجود تعادل برقرار کرد.
این پروژه برای معماران و دانشجویان، یادآور این نکته است که الحاق، اگر با درک دقیق توپوگرافی، سازه و منظر همراه شود، میتواند فرصت خلق زبان تازه باشد؛ زبانی که در آن، گرید تیر و ستون، پوسته مشبک، تراسهای معلق، در نهایت در خدمت تجربه سکونت و نگاه به طبیعت قرار میگیرند، نه صرفاً نمایش فرم.
بر اساس اطلاعات منتشر شده در Archdaily
