آوا سنتر اثر برجسته رضا دانشمیر در شمال تهران با طراحی معماری چند عملکردی
آوا سنتر؛ بازتعریف معماری تجاری در شمال تهران با طراحی رضا دانشمیر
در دامنه‌های سرسبز رشته‌کوه البرز و در منطقه‌ای لوکس و خوش‌منظره از شمال شرق تهران، پروژه «آوا سنتر» با طراحی منحصربهفرد رضا دانشمیر شکل گرفته است؛ اثری که نه‌تنها به عنوان یک مرکز تجاری پیشرفته شناخته می‌شود، بلکه توانسته فضای شهری اطراف خود را نیز دگرگون کند. این مجموعه با قرارگیری در یکی از مناطق مرفه‌نشین تهران و بهره‌مندی از چشم‌انداز کوهستان و آب‌وهوای مطبوع، جایگاهی ممتاز در میان پروژه‌های معماری تهران به‌دست آورده است. در این مقاله از مجله معماری، نگاهی دقیق‌تر به ابعاد مختلف طراحی و ساخت آوا سنتر خواهیم داشت.
اطلاعات پروژه
نام: آوا سنتر
آدرس: تهران، صاحبقرانیه، خيابان موحد دانش
شركت مشاور: حرکت سیال
معماران: کاترین اسپریدونف، رضا دانشمیر/
تيم طراحی: بیژن وزیری، میلاد فرجی عبدالملکی، بهاره اعلائی، غزال گودرزنیا، امیرحسین دواتگر، الناز بادله، فریبا سالاری جوینی
تاریخ: ۱۳۹۱ - ۱۳۹۶
مساحت زمين: ۲۵۰۰ مترمربع
مساحت ساخته شده: ۳۱۰۰۰ مترمربع
سازه: سید رسول میرقادری
تاسیسات مکانیکی: حسن خواجه نوری
تاسیسات الکتریکی: سید رضا رفیعی طباطبایی
-
-
جوایز:
- کسب عنوان ساختمان تجاری سال، مسابقه بین المللی معمار خاورمیانه، سال ۲۰۱۸
- تقدیر ویژه در بخش بناهای تجاری، مسابقه بین المللی معماری Architecture Master Prize، سال ۲۰۱۸
- فینالیست گروه تجاری، مسابقه بین المللی معماری WAF، سال ۲۰۱۸
چالش اولیه: کمبود پارکینگ در منطقه
محدوده اطراف پروژه آوا سنتر، در سال‌های اخیر به واسطه گسترش فروشگاه‌های طلا و جواهر با تراکم بالا، با مشکل جدی کمبود پارکینگ مواجه شده بود. ایده اولیه کارفرما ساخت یک مرکز تجاری کوچک شامل ۴ طبقه تجاری و ۴ طبقه پارکینگ برای استفاده همین واحدها بود. اما زمانی که درخواست اخذ جواز ساخت مطرح شد، شهرداری منطقه با توجه به مساحت قابل توجه زمین و نیاز شدید به پارکینگ عمومی، پیشنهاد اضافه شدن دو طبقه تجاری تشویقی در ازای تأمین پارکینگ محله را مطرح کرد. این موضوع، جهت‌گیری پروژه را به‌کلی تغییر داد.
رقابت با پروژه‌های بزرگ‌تر
در همان زمان، ساخت پروژه‌ای عظیم‌تر و پیشرفته‌تر با کاربری تجاری-اداری، در منطقه‌ای بهتر از آوا سنتر آغاز شده بود؛ مجموعه‌ای با زیربنای ۹ برابر. این موضوع به تهدیدی جدی برای موفقیت تجاری آوا سنتر تبدیل شد و تصمیم‌گیری برای طراحی یک ساختار چند عملکردی به‌جای یک بنای صرفاً تجاری، آغاز شد.
هم‌نشینی کاربری‌ها و پیوستگی فضایی
رضا دانشمیر، معمار پروژه، در طراحی آوا سنتر با چالش تبدیل یک برنامه ناهمگون به مجموعه‌ای منسجم مواجه بود. هدف، یکپارچه‌سازی دو بخش تجاری بالا و پایین با فضای میانی پارکینگ بود؛ بدون اینکه این فضا به یک مانع سرد و بی‌روح تبدیل شود. برای تحقق این هدف، از دو وید عمودی استفاده شد که با عبور از تمام طبقات، نور طبیعی و تهویه را به تمامی فضاها می‌رسانند.
طراحی پارکینگ به‌عنوان فضای زنده شهری
یکی از نوآوری‌های چشمگیر آوا سنتر، تبدیل پارکینگ طبقاتی به فضایی چندمنظوره و زنده است. برخلاف بسیاری از مراکز تجاری که پارکینگ‌ها تنها نقش خدماتی دارند، در آوا سنتر این فضاها با طراحی رمپ‌پارکینگ پیوسته و باز بودن دیواره‌ها، به محلی برای برگزاری رویدادهایی مثل جمعه‌بازار یا کنسرت‌های خیابانی نیز تبدیل شده‌اند.
طبقات دوم تا هفتم به پارکینگ طبقاتی اختصاص یافته و طبقات منفی ششم تا منفی سوم نیز پارکینگ‌های زیرزمینی هستند. طراحی سیستم حرکتی این فضاها به شکل رمپ بی‌نهایت و مسیرهای رفت‌وبرگشت جداگانه، تردد خودروها را بهینه کرده است.
-
ساختار معماری و تعامل با منظر طبیعی
ساختمان آوا سنتر شامل شش طبقه تجاری است که چهار طبقه آن در مجاورت زمین و دو طبقه دیگر در تراز بالایی (طبقات هشتم و نهم) قرار دارند. در تمام این طبقات، ویدهایی قرار گرفته‌اند که ضمن تأمین نور طبیعی، فضاهای تجاری را از نظر بصری به هم پیوند می‌دهند. این طراحی، ارتباطی شاعرانه با طبیعت اطراف ایجاد کرده است؛ به گونه‌ای که بارش برف یا باران از طریق دیدهای عمودی به بخشی از تجربه حسی فضا تبدیل می‌شود.
تنوع عملکردی در فضای تجاری
آوا سنتر تنها یک مرکز خرید نیست، بلکه مجموعه‌ای متنوع از عملکردها را در خود جای داده است. از جمله آن‌ها می‌توان به فروشگاه کتاب «بوک‌لند»، فود مارکت در طبقات زیرزمین، بوتیک‌ها در طبقات همکف و اول، آرت‌سنتر در طبقه هشتم برای برگزاری نمایشگاه‌های هنری و کافی‌شاپ و رستوران‌هایی با دید فوق‌العاده در طبقه نهم اشاره کرد.
ساختار سازه‌ای؛ انعطاف در برابر صلبیت
یکی از چالش‌های کلیدی این پروژه، عدم هماهنگی سیستم سازه‌ای رایج (تیر و ستون) با تنوع عملکردها بود. تیم طراحی به رهبری رضا دانشمیر، به جای استفاده از شبکه‌ای ساده و یکنواخت، از ساختاری دیافراگمی و تورمانند (Diagrid) بهره بردند که با هسته‌های باربر درونی ترکیب شده است. این طراحی موجب شد تا احجام صلب پایین و بالای پروژه با بخش میانی پارکینگ به شکلی روان و یکپارچه متصل شوند. توزیع تدریجی سختی سازه و انطباق با پلان کف، ویژگی منحصربهفرد این سیستم است.
تاثیر اجتماعی و شهری پروژه
آوا سنتر تنها یک پروژه معماری نیست، بلکه به نقطه عطفی در تغییر چهره منطقه بدل شده است. با ترکیب خلاقانه فضاهای فرهنگی، تجاری و عمومی، پروژه‌ای خلق شده که مرز بین فضای شخصی و عمومی را از میان برداشته است. استفاده از پارکینگ به عنوان فضای فرهنگی، تعریف نوینی از معماری شهری ارائه می‌دهد.
برای آشنایی بیشتر با نمونه‌های دیگر معماری معاصر ایران و همچنین دسترسی به تحلیل پروژه‌های شاخص و ضوابط مقررات ملی ساختمان، می‌توانید به وب‌سایت 23گانه مراجعه کنید. در مجله معماری 23گانه مجموعه‌ای از مطالب تخصصی در حوزه طراحی، ضوابط ساخت، و بررسی آثار معماران برجسته‌ای چون رضا دانشمیر گردآوری شده که مرجع کاملی برای دانشجویان، معماران و علاقه‌مندان به معماری به‌شمار می‌رود.
