معماری «تالار کوه» در کروکسلت سوئد؛ ورودی تندیس وار به حفره سنگی با پوسته فلزی هیدرو دیپ
معماری «تالار کوه» در سوئد؛ ورودی تندیس وار به حفرهای پنهان در دل صخره
منتشر شده در مجله معماری 23gane
در عمق مجموعهی «کالِبکس تراسِر» در حومهی گوتنبرگ، سازهای کوچک و مجسمهوار روی شیب زمین ظاهر میشود که بیش از آنکه شبیه یک ساختمان معمولی باشد، به شیئی ناشناخته از دل داستانهای علمی تخیلی شباهت دارد. این حجم، همزمان ورودی، نشانهی شهری و مرز میان فضای باز و حفرهی سنگی زیرزمینی است؛ جایی که دما در گذشته همیشه حدود هشت درجه ثابت بوده و حالا آیندهی استفاده از آن به روی سناریوهای تازه باز است.
سطح شیبدار حجم به سمت زمین خم میشود و حالتی شبیه «سر خوردن به سمت زیرزمین» را تداعی میکند؛ در عین حال، بخش دیگری از حجم از زمین بلند میشود و آستانهی ورود به حفرهی صخرهای را علامتگذاری میکند. در این تضاد، نوعی تعلیق وجود دارد: نه کاملاً فرود به دل زمین، نه کاملاً جدا از آن.
پوستهی بیرونی با کَستهای فلزی سفارشی پوشانده شده که با فناوری «هیدرو دیپ» در آب ۳۷ درجه پوشش داده شدهاند؛ سطحی که در نور، درخششی شبیه قطعهای از زمان دیگر پیدا میکند. در مقابل، فضای داخلی با بتن خام، لمسی و صخرهی برهنه شکل گرفته و تضادی قدرتمند میان «پوستهی مصنوع» و «بدنهی طبیعی» میسازد.
خلاصه اطلاعات پروژه
- موقعیت: کروکسلت (Krokslätt)، سوئد
- کاربری: فضای تجاری/نمایشی در دل حفرهی سنگی (Commercial Architecture)
- معمار: Erdegard Arkitekter
- مساحت: حدود ۱۵۰۰ مترمربع (شامل ورودی و حفرهی زیرزمینی)
- سال اتمام: ۲۰۲۴
ویژگیهای کلیدی معماری
- حجم ورودی بهعنوان شیء مجسمهوار و مبهم
فرم ورودی بهگونهای طراحی شده که تشخیص زمان و منشأ آن دشوار باشد؛ گویی میتواند به همان اندازه که ساخته شده، «کشفشده» باشد. زاویهی ملایم حجم به سمت زمین و در عین حال جدا شدن بخشی از آن از خاک، کیفیتی معلق و رازآلود ایجاد کرده است. - پوستهی فلزی با کَستهای سفارشی و فناوری هیدرو دیپ
پوشش بیرونی بنا از کاسِتهای فلزی سفارشی تشکیل شده که با دقت میلیمتری و با ساخت دیجیتال تهیه شدهاند. هر قطعه در حوضچهای با دمای ۳۷ درجه در مایع مخصوص غوطهور شده تا فیلم طرحدار روی سطح آن بنشیند؛ روشی که بافتی لرزان، منعکسکننده و غیرقابل پیشبینی ایجاد کرده و متریال را شبیه قطعهای از زمان یا سیارهای دیگر نشان میدهد. - فضای داخلی بتنی، خام و لمسی در مقابل پوستهی درخشان
درون تالار، بتن سازگار با محیط با انواع قالببندی و افزودن پیگمنتها استفاده شده تا تغییرات ملایم در تونالیته و بافت ایجاد شود. نتیجه فضایی است که در آن دیوارها و سقف، نه کاملاً صیقلی و نه خشن، بلکه در نقطهای میان این دو قرار دارند و کاربر را به لمس دعوت میکنند. تاسیسات عمدتاً زیر کف و در نیمکتی تکنیکی در امتداد دیوار صخرهای جمع شده تا تا حد امکان چهرهی طبیعی سنگ دستنخورده باقی بماند. - تعریف ورودی بهعنوان «دروازهی کوه»
ساختمان کوچک ورودی نقش دروازهای را بازی میکند که از سطح شهر به دنیایی زیرزمینی و ناشناخته راه میدهد. حفرهای که در گذشته دمای ثابت حدود هشت درجه داشته، اکنون به حجمی تبدیل شده که استفادهی آیندهی آن هنوز تعریف نشده است؛ فضایی معلق میان انبار زیرزمینی، گالری، آزمایشگاه یا هر سناریوی دیگر. - فضاسازی نور و شیشهی نیمهشفاف در انتهای تونل
هرچه به عمق فضا نزدیکتر میشویم، جوّ محیط رازآلودتر میشود. در انتهای مسیر، دری از شیشهی نیمهشفاف دیده میشود که فقط خطوط محو پشت آن قابل تشخیص است. نور آبی و بنفش، آرام از این در عبور میکند و حس تعلیق را تقویت میکند؛ اینکه در پشت این مرز چه چیزی در انتظار است، به تصمیم بهرهبردار آینده واگذار شده است.
معرفی پلتفرم ۲۳گانه
مجله معماری ۲۳گانه بهعنوان یک رسانه تخصصی، پروژههای شاخص معماری ایران و جهان را با تمرکز بر روند طراحی، منطق فضایی و جزئیات سازهای تحلیل میکند. در این مجله، از ویلا و خانه تا فضاهای عمومی، فرهنگی و تجاری، با نگاه تحلیلی و کاربردی برای معماران و دانشجویان بازخوانی میشوند.
در کنار مطالب تحلیلی، موتور جستجوی هوشمند ۲۳گانه برای دسترسی سریع و هدفمند به مقررات ملی ساختمان ایران طراحی شده است. این موتور جستجو به مهندسان، طراحان و ناظران کمک میکند بندهای مقرراتی را بر اساس موضوع، مبحث و کلیدواژه پیدا کنند و بین ایدهی معماری و الزامات قانونی، هماهنگی واقعی برقرار شود.
توضیحات ساختار معماری و سازماندهی فضاها
ساختمان ورودی در میانهی مجموعهای تازهساخت قرار دارد؛ منطقهای که زیر آن حفرهی سنگی گستردهای موجود بوده است. این حفره در گذشته محیطی با دمای ثابت حدود هشت درجه در تمام سال بوده و اکنون به حجمی با کارکرد نامعلوم برای آینده تبدیل شده؛ فضایی که ظرفیت تبدیل شدن به برنامههای جدید تجاری یا فرهنگی را دارد.
حجم ورودی بهصورت جسمی یکتکه و مایل طراحی شده که به سمت زمین خم میشود؛ این خم شدن به نوعی نشانهی «ورود» و «سر خوردن» به زیر پوستهی زمین است. در عین حال، بخش دیگری از حجم از زمین بلند میشود و در اتصال با حفرهی صخرهای، نوعی لبه و آستانه تعریف میکند؛ جایی که از آن به بعد، تجربهی کاربر دیگر در فضای معماری کلاسیک نیست، بلکه در فضای خام سنگی رخ میدهد.
پوستهی فلزی بیرونی از مجموعهای کاسِت ساخته شده که هرکدام با اندازهگیری دقیق دیجیتال و تکنیک ساخت صنعتی دستی تولید شدهاند. سطح این کاسِتها با روش هیدرو دیپ و فیلمهای طرحدار پوشانده شده است؛ روشی که نهتنها تصویر روی فلز را منتقل میکند، بلکه در ترکیب با دمای آب و حرکت آن، الگوهای اندکی تصادفی و غیرتکراری به وجود میآورد. به همین دلیل، در طول روز با تغییر زاویهی نور، درخشش و خوانش سطح تغییر میکند و احساس تعلق به زمان و مکان مشخص را تضعیف میکند.
در لحظهی ورود، کاربر از پوستهی فلزی درخشان عبور کرده و وارد فضایی بتنی و خام میشود. بتن با سیمان محیطی دوست و قالبهای متنوع اجرا شده تا اختلافهای ظریف در رنگ و بافت بهوجود آید؛ اختلافهایی که در نور طبیعی و مصنوعی، عمق و لایهلایه بودن سطوح را تقویت میکند. تاسیسات مکانیکی و برقی زیر کف و در نیمکتی تکنیکی در امتداد دیوار صخرهای پنهان شدهاند؛ تا ممکنترین حد، صخرهی طبیعی برهنه و بدون پوشش اضافی دیده میشود.
در مقطع، ورودی مانند دهانهی یک تونل عمل میکند که از زمین شهری به فضای کوهستانی داخلی میرسد. این تونل بهتدریج از روشنایی روز فاصله میگیرد و به سمت تاریکی کنترلشده و نورهای رنگی انتهای مسیر حرکت میکند. شیشهی نیمهشفاف در انتهای تونل، مرزی بصری میان «معماری تکمیلشده» و «فضای در انتظار برنامهی آینده» است؛ گویی پروژه عمداً بخشی از داستان خود را برای فصل بعدی باز گذاشته است.
بهصورت کلی، ساختار معماری تالار کوه بر سه لایه استوار است:
۱. پوستهی فلزی مجسمهوار بهعنوان نشانهی شهری و رابط با بافت جدید،
۲. فضای بتنی خام بهعنوان جعبهی معماری،
۳. حفرهی سنگی طبیعی بهعنوان بطن پروژه و پسزمینهی اصلی تجربه.
این سه لایه در کنار هم، فضایی میسازند که نه کاملاً طبیعی است و نه کاملاً مصنوع؛ بلکه در مرزی میان این دو حرکت میکند.
بیوگرافی کوتاه Erdegard Arkitekter
دفتر Erdegard Arkitekter استودیویی معماری در سوئد است که در پروژههای معاصر مقیاس کوچک تا متوسط، با تمرکز بر فضاهای عمومی، تجاری و فرهنگی فعالیت میکند. در کارهای این دفتر، ترکیب فرمهای مجسمهوار، مصالح خام و توجه به تجربهی کاربر در مقیاس انسانی، جایگاه مهمی دارد.
در پروژهای مانند تالار کوه، رویکرد استودیو بهخوبی دیده میشود: استفاده از تکنولوژیهای روز در پوستهی فلزی، در کنار برخورد صادقانه با بتن و سنگ طبیعی، و خلق فضایی که همزمان استعاری، کاربردی و آمادهی پذیرش برنامههای آینده است. این نوع معماری، بیش از آنکه بخواهد با تزئینات خودنمایی کند، بر رابطهی میان زمین، حجم و نور تکیه میکند.
جمعبندی؛ نکات الهامبخش «تالار کوه» برای معماران
پروژهی تالار کوه نشان میدهد که چگونه میتوان از یک ورودی کوچک، جهانی کامل از فضا، داستان و تعلیق ساخت. برخورد جدی با حفرهی سنگی موجود، استفاده از پوستهی فلزی با فناوری هیدرو دیپ و انتخاب بتن خام بهعنوان زبان داخلی، مجموعهای از تضادهای کنترلشده ایجاد کرده که فضا را هم آشنا و هم غریب نشان میدهد.
برای معماران و دانشجویان، این پروژه یادآور است که:
- مرز میان معماری و شیء مجسمهوار میتواند عامدانه مبهم باشد؛
- فناوری متریال، وقتی در خدمت داستان فضایی قرار گیرد، صرفاً «نمای تکنولوژیک» نخواهد بود؛
- باقی گذاشتن بخشی از پروژه برای برنامهی آینده، میتواند خود به عنصر طراحی تبدیل شود و به فضا کیفیتی باز و زنده ببخشد.
سوالات متداول درباره «تالار کوه»
تالار کوه دقیقاً کجاست و چه نسبتی با بافت اطراف دارد؟
این پروژه در منطقهی Kallebäcks Terrasser و در شهرک کروکسلت در سوئد قرار دارد. ساختمان ورودی در دل بافت جدید شهری نشسته و مانند نشانهای کوچک، کاربران را به جانب حفرهی سنگی زیرزمینی هدایت میکند؛ حفرهای که پیشتر فضایی خنک و مهجور بوده و اکنون قابلیت تعریف برنامههای تجاری یا فرهنگی را پیدا کرده است.
پوستهی فلزی بنا با چه روشی ساخته و پرداخت شده است؟
پوسته از کاسِتهای فلزی سفارشی تشکیل شده که با ساخت دیجیتال و دقت میلیمتری تولید شدهاند. سپس هر قطعه در حوضچه آبی با دمای ۳۷ درجه غوطهور شده تا فیلم طرحدار روی آن بنشیند؛ فناوریای که با نام هیدرو دیپ شناخته میشود و نتیجهی آن، سطحی با درخشش و بافت متغیر است.
فضای داخلی از چه مصالحی شکل گرفته و چه ویژگیای دارد؟
داخل پروژه عمدتاً با بتن سازگار با محیط ساخته شده است. معماران با استفاده از قالببندیهای مختلف و افزودن پیگمنت، تونالیتههای ملایم رنگی و بافتهای متفاوت روی سطوح ایجاد کردهاند. تاسیسات زیر کف و در نیمکت تکنیکی کنار صخره پنهان شده و در نتیجه، سنگ طبیعی تا حد ممکن نمایان باقی مانده است.
کاربری نهایی تالار کوه چیست و در آینده چه خواهد بود؟
در حال حاضر، تالار کوه بیشتر بهعنوان فضایی آماده برای استفادهی آینده طراحی شده است. معماری پروژه عمداً حالتی «بیزمان و بیبرچسب» دارد تا بسته به نیاز کارفرما و بستر شهری، بتوان از آن بهعنوان فضای نمایشی، گالری، رویداد یا دیگر کاربریهای تجاری فرهنگی استفاده کرد. این تعلیق در متن معماران نیز با جملهی «آنچه در انتهای تونل در انتظار است، به تصمیم بهرهبردار آینده بستگی دارد» بیان شده است.
