معماری مجموعه چندمنظوره «فِژ» در سئول | پلتفرم فرهنگی درمانی
معماری فضای چندمنظوره «فِژ» در هاننامدونگ سئول
منتشر شده در مجله معماری 23gane
در محله هاننامدونگ سئول، میان کوچههای نسبتاً باریک و بافتی که همزمان شهری و انسانی است، فضایی چندمنظوره شکل گرفته که میخواهد مثل یک «شهر کوچک فشرده» عمل کند؛ جایی که فرهنگ، استراحت، رویداد، غذا و طبیعت در یک حجم متراکم کنار هم قرار میگیرند. ایده اصلی پروژه، بازخوانی منطق فضایی مدینه تاریخی فِس در مراکش است؛ جایی که خانهها و فضاهای کوچک کنار هم، یک بافت ارگانیک و زنده میسازند.
معماران با الهام از آن مدل، تلاش کردهاند یک «واحد شهری حداقلی» تعریف کنند؛ واحدی که در مقیاس یک ساختمان، نقش میدان، گالری، فضای اجرا، باغ، چایخانه و فضای مراقبه را همزمان بر عهده بگیرد. نام پروژه از ترکیب واژه فِس، مفهوم درمان و نام محله هاننام دونگ ساخته شده و همین ترکیب، هدف پروژه را لو میدهد: تلفیق شهر، شفا و زندگی روزمره در یک بستر کوچک.
خلاصه اطلاعات پروژه
- موقعیت: محله هاننامدونگ، سئول، کرهجنوبی
- کاربری: فضای عمومی و مختلط (فرهنگی، رویدادی، تجاری سبک، فضاهای مراقبه و سلامتی)
- معمار: دفتر Itm Yooehwa Architects
- معمار مسئول: اهوا یو (Ehwa Yoo)
- طراحان اصلی: توشیهارو تاناکا (طراحی)، هییانگ چوی (طراحی داخلی)
- زیربنای پروژه: حدود ۱۱۹۶ مترمربع
- سال اتمام: ۲۰۲۴
- دستهبندی: فضای عمومی، معماری فرهنگی
معرفی پلتفرم ۲۳گانه
مجله معماری ۲۳گانه با تمرکز بر پروژههای شاخص ایران و جهان، روند شکلگیری ایده، سازماندهی فضا و زبان متریال را برای معماران و دانشجویان بازخوانی میکند. در این مجله، معرفی پروژهها همیشه همراه با تحلیل و استخراج نکات آموزشی است تا هر مطلب، علاوه بر الهام بصری، ابزار یادگیری حرفهای هم باشد.
در کنار بخش مجله، موتور جستجوی هوشمند ۲۳گانه برای دسترسی سریع و دقیق به «مقررات ملی ساختمان ایران» طراحی شده است؛ ابزاری که به مهندسان و طراحان کمک میکند بندها و تبصرههای موردنیاز را در بستر واقعی پروژه پیدا و مقایسه کنند. این موتور جستجو، پیوند میان متن خشک ضوابط و مسائل واقعی طراحی معماری و سازه را سادهتر میسازد.
ویژگیهای کلیدی معماری
- تعریف «واحد شهری حداقلی» با الهام از مدینه فِس
طرح، منطق بافت فشرده مدینه تاریخی فِس را به مقیاس یک ساختمان ترجمه کرده است؛ یعنی کنار هم نشستن فضاهای کوچک با کاربریهای متفاوت، ایجاد کوچههای باریک داخلی، میدان مرکزی و مسیرهای پرپیچوخم که حس کشف و پرسهزنی را تقویت میکند. - فضای خالی عمودی در مرکز بنا بهعنوان «میدان شهری»
قلب پروژه یک فضای خالی عمودی است که بین طبقه زیرزمین و طبقه همکف کشیده شده؛ voidی که نور و هوا را به عمق میبرد و نقش میدان مرکزی را برای این «شهر کوچک» بازی میکند. این فضا جایی برای مکث، دیدار، برنامههای کوچک و تجربه حضور جمعی است. - مسیرهای عمودی و افقی درهمتنیده و تجربه پرسهزنی
شبکه گردش در پروژه ترکیبی از پلهها، مسیرهای افقی، شکستها و چرخشهاست. حرکت در بنا شبیه قدم زدن در شهر قدیمی است؛ در هر پیچ، فضایی تازه، نور متفاوت یا دید دیگری به فضای مرکزی ظاهر میشود و کاربر میتواند «مسیر شخصی» خودش را بسازد. - برنامه فضایی متنوع؛ از میدان شهری تا چایخانه و حمام آبدرمانی
طبقات و فضاهای مختلف، عملکردهایی مثل میدان D-Square، فضای فرهنگی Blue Cat با حالوهوای ادبی و موسیقایی، گالری Vortex برای رویدادهای موقت، باغ کوچک Pocket Garden Heaven با چایخانه، و فضای آبدرمانی Casa del Agua را در خود جای دادهاند. این تنوع، فِژ را به یک پلتفرم فرهنگی و اجتماعی چندلایه تبدیل میکند. - زبان متریال گرم و لمسی، برگرفته از کوچههای هاننامدونگ
ترکیب آجر و چوب سوخته، همراه با بتن و فلز تیره، پالت متریالیای ساخته که هم به بافت کوچههای هاننامدونگ اشاره دارد و هم حسی گرم و قابل لمس ایجاد میکند. بافت آجر و چوب، فضا را از یک ابژه کاملاً صیقلی به محیطی انسانی و نزدیک به مقیاس بدن تبدیل کرده است. - خوانش شهر بهعنوان ارگانیسم زنده
کل پروژه با این ایده طراحی شده که شهر موجودی زنده است؛ موجودی که مردم، فرهنگ و تجربههای مشترک آن را شکل میدهند. فِژ در مقیاس کوچک خود، میخواهد نمونهای فشرده از شهری باشد که بر صمیمیت، کشف و ارتباط تکیه دارد، نه صرفاً بر سرعت و مصرف.
توضیحات ساختار معماری و سازماندهی فضاها
در لایه مفهومی، طرح از منطق بافتی مدینه تاریخی فِس الهام گرفته؛ جایی که خانهها و مغازههای کوچک حول کوچههای باریک و میدانهای کوچک شکل میگیرند و شهر بیشتر شبیه یک موجود زنده است تا شبکهای از بلوکهای منظم. در فِژ، همین منطق در مقیاس یک ساختمان بازتفسیر شده است: فضاهای اجتماعی، فرهنگی، درمانی و روزمره در لایههای مختلف روی هم نشستهاند و با void مرکزی و کوچهـمسیرهای عمودی و افقی به هم متصل شدهاند.
در طبقه زیرزمین، بخشی از برنامه در ارتباط مستقیم با void مرکزی و نور طبیعی سازماندهی شده است. این فضای خالی، مانند حفرهای عمودی، نور و جریان هوا را به عمق بنا میبرد و اجازه میدهد فضاهای زیرزمین حس «زیرزمین بسته» نداشته باشند. در تراز همکف، ورودی اصلی و میدان D-Square در ادامه خیابان شکل گرفتهاند؛ فضایی نیمهباز که همزمان نقش لابی، پلازای شهری و جایگاه اجرا و دورهمی را دارد.
حرکت در بنا بهصورت ترکیبی از بالا رفتن، چرخیدن و عبور از کنار فضاهای مختلف است. در مسیر، کاربر با Blue Cat روبهرو میشود؛ فضایی جمعوجور با تمرکز بر موسیقی و ادبیات که حالوهوای یک اتاق هنری را دارد، نه یک کافه صرف. کمی بالاتر، گالری Vortex قرار دارد که با نور فیلترشده و مسیرهای لایهلایه، امکان نمایشهای موقت، اجراها و رویدادهای فرهنگی را فراهم میکند. این فضاها همزمان مستقلاند و از طریق void و مسیرهای مشترک، بخشی از یک روایت کلی باقی میمانند.
در ترازهای بالاتر، باغ کوچک Pocket Garden Heaven بههمراه چایخانه، مانند یک پارک مینیاتوری در دل بافت متراکم سئول عمل میکند. مسیرهای پیاده، سکوی نشستن، گیاهان و فضاهای کوچک برای یوگا یا سکوت، در تضاد با شلوغی شهر از بیرون، فضایی آرام و کنترلشده در داخل بنا میسازند. در ادامه این سیر، فضای Casa del Agua قرار دارد؛ بخشی که آب، چوب درخت سرو ژاپنی (هینوکی) و سیستمهای صوتیـتصویری غوطهورکننده، یک تجربه مراقبهای چندحسی را شکل دادهاند.
در سطح متریال، آجر و چوب سوخته، نقش اصلی را بر عهده دارند. این ترکیب هم از نظر بافتی، هم از نظر رنگی، به کوچههای هاننامدونگ و معماری سنتیتر کره اشاره میکند و در عین حال با جزئیات دقیق و استفاده در فرمهای معاصر، چهرهای جدید به خود میگیرد. بتن و فلز مثل اسکلت و لایه زیرین عمل میکنند و آجر و چوب، لایهای انسانی و لمسی روی آن میسازند. نتیجه، فضایی است که در آن، کاربر هم از دور فرم را میخواند و هم از نزدیک، سطح دیوار را لمس میکند.
در مجموع، سازماندهی فضا در فِژ بر سه ستون استوار است: void مرکزی بهعنوان میدان، مسیرهای عمودی و افقی درهمتنیده بهعنوان کوچهها، و فضاهای کوچک با برنامههای گوناگون بهعنوان واحدهای تشکیلدهنده این «شهر فشرده».
سوالات متداول درباره پروژه فِژ
هدف اصلی پروژه فِژ در بافت هاننامدونگ چیست؟
هدف، ساختن یک «واحد شهری فشرده» است که در مقیاس یک ساختمان، نقش میدان، گالری، فضای رویداد، باغ و فضای مراقبه را همزمان بر عهده بگیرد و بهجای یک فضای صرفاً تجاری، بستر شکلگیری فرهنگ و ارتباط انسانی باشد.
فضای خالی مرکزی چه نقشی در کیفیت فضایی بنا دارد؟
void مرکزی مثل یک میدان عمودی عمل میکند؛ طبقه زیرزمین و همکف را به هم متصل میکند، نور و هوا را به قلب پروژه میآورد و جایی برای مکث، رویداد کوچک و دید متقاطع بین طبقات میسازد. این فضا، از یک «حفره سازهای» فراتر رفته و به قلب فرهنگی پروژه تبدیل شده است.
چطور حرکت کاربر در پروژه شبیه پرسهزنی در شهر قدیمی طراحی شده است؟
شبکه گردش شامل پلهها، پیچها، راهروها و سکوهایی است که در هر نقطه، دید جدیدی به void یا فضاهای داخلی باز میکنند. کاربر میتواند مسیرهای متفاوتی را انتخاب کند و هر بار تجربهای متفاوت از کشف فضاها داشته باشد؛ همان حسی که در کوچههای شهرهای تاریخی تجربه میشود.
انتخاب آجر و چوب سوخته چه ارتباطی با بافت شهری اطراف دارد؟
پالت متریالی از آجر و چوب سوخته، هم به رنگ و بافت کوچههای هاننامدونگ نزدیک است و هم حسی گرم و انسانی ایجاد میکند. این مصالح، فِژ را در زمینه شهری جا میاندازند و در عین حال با جزئیات و فرمهای معاصر، آن را به نقطهای شاخص و قابلتشخیص در محله تبدیل میکنند.
بیوگرافی کوتاه دفتر Itm Yooehwa Architects
دفتر Itm Yooehwa Architects یک استودیوی معماری مستقر در کرهجنوبی است که در پروژههای فرهنگی، فضاهای عمومی و ساختمانهایی با تمرکز بر تجربه کاربر فعالیت میکند. در کارهای این دفتر، رابطه میان شهر، طبیعت و بدن انسان بهعنوان سه عنصر اصلی طراحی دیده میشود و فضاهای میانی، voidها و مسیرهای پرسهزنی نقش مهمی در سازماندهی پروژهها دارند.
برخی پروژههای دیگر این دفتر، از فضاهای مذهبی و مراقبهای تا ساختمانهای فرهنگی، نشان میدهند که توجه به نور طبیعی، بافت مصالح و حس حرکت در فضا، خطوط اصلی زبان معماری آنها را تشکیل میدهد. پروژه فِژ، این رویکرد را در مقیاس یک «شهر کوچک فشرده» در دل بافت متراکم سئول به نمایش میگذارد.
جمعبندی و نکات الهامبخش برای معماران و دانشجویان
پروژه فِژ یادآوری میکند که یک ساختمان میتواند فراتر از ظرف عملکردی، نقش «واحد شهری» را بازی کند؛ واحدی که میدان، کوچه، باغ، گالری و فضای شفا را کنار هم مینشاند و شبکهای از تجربههای متنوع میسازد. استفاده از void مرکزی بهعنوان قلب پروژه، تبدیل محدودیت سطح زمین به فرصت برای فشردهسازی برنامه و تعریف مسیرهای پرسهزنی، همگی ایدههایی هستند که در دیگر پروژههای شهری هم قابلالهاماند.
برای معماران و دانشجویان، این پروژه نمونهای است از اینکه چگونه میتوان مفاهیم انتزاعی مثل «شهر ارگانیک» یا «فرهنگ و شفا» را به عناصر عینی تبدیل کرد: void، میدان کوچک، مسیرهای چندلایه، متریالهای لمسی و برنامههای متنوع اما بههمپیوسته.
