معماری ویلای «کازا فُلیا» در پورتو؛ کنسول بتن اکسپوز معلق با سایبانهای چوبی
خانه «کازا فُلیا» در پورتو آلگره؛ کنسول بتنی معلق روی پایهای از سنگ طبیعی
منتشر شده در مجله معماری 23Gane
در یکی از محلههای مسکونی پورتو آلگره در جنوب برزیل، خانهای طراحی شده که در نگاه اول شبیه یک «جعبه بتنی خالص» است که روی زمینی سبز و پایهای سنگی و چوبی معلق شده است. در این پروژه، دفتر Biazus Arquitetura بهجای استفاده از ترکیبهای شلوغ و تزئینی، روی فرم ساده، مصالح خالص و جزئیات دقیق تمرکز کرده تا خانهای بسازد که بتواند چند دهه بدون تاریخمصرف، خوانا و ماندگار بماند.
در تراز همکف، پایهای سنگین و پوشیده از سنگ قلوهای، فضاهای روزمره و خدماتی را در خود جای داده و در طبقه بالا، یک حجم بتنی کشیده با کنسولهای قابلتوجه در جلو و عقب، اتاقخوابها و فضاهای خصوصی را در بر میگیرد. تیغههای چوبی عمودی و سایبانهای باریک، این جعبه خالص را نرم کرده و نور، سایه، حریم و شفافیت را در نما تنظیم میکنند. پشت خانه، چشمانداز مستقیم به کانال آبی و استخر، منظری آرام و پیوسته برای زندگی روزمره فراهم کرده است.
خلاصه اطلاعات پروژه
- موقعیت: پورتو آلگره، برزیل
- کاربری: خانه مسکونی (ویلای شهری)
- معمار: دفتر Biazus Arquitetura
- زیربنا: حدود ۴۲۰ مترمربع
- سال اتمام: ۲۰۲۴
معرفی پلتفرم ۲۳گانه
مجله معماری ۲۳گانه بستری است برای معرفی و تحلیل پروژههای شاخص معماری ایران و جهان؛ جایی که هر پروژه نه فقط از زاویه فرم و تصویر، بلکه از منظر روند طراحی، بستر، سازه و تجربه کاربر خوانده میشود. در این مجله، متن، نقشه و تصویر کنار هم قرار میگیرند تا معماران و دانشجویان بتوانند پشتصحنه تصمیمهای طراحی را دقیقتر ببینند.
در کنار بخش مجله، موتور جستجوی هوشمند ۲۳گانه امکان دسترسی سریع و هدفمند به مقررات ملی ساختمان ایران را فراهم میکند. کاربران میتوانند با جستجوی موضوعی یا کلیدواژه، بندها و تبصرههای مرتبط را پیدا کنند و در طراحی، نظارت و آموزش، از متن بهروز مقررات بهصورت یکپارچه استفاده کنند.
ویژگیهای کلیدی معماری
- حجم بتنی خالص روی پایهای سنگین
طبقه بالا بهصورت یک جعبه بتنی خالص با کنسولهای بلند در جلو و پشت طراحی شده است. این حجم، مانند قطعهای یکتکه و کنترلشده روی پایهای سنگین در همکف نشسته و تضادی واضح بین «بدنه معلق» و «پایه متصل به زمین» ایجاد میکند. اجرای بدون روکش بتن اکسپوز، دقت بسیار بالایی در قالببندی، آرماتوربندی، بتنریزی و باز کردن قالبها را لازم داشته است؛ خطا در هر بخش، به معنی اجرای مجدد کل قسمت بوده است. - تمرکز بر مصالح خالص و حسهای لمسی
ایده اصلی، استفاده از مصالح خالص مانند بتن، چوب طبیعی و سنگ است تا ارتباط مستقیمتری با طبیعت و حواس ایجاد شود. ترکیب فرمهای باریک و ظریف با متریالهای خام، تضادی جالب میان ظرافت و زمختی میسازد و به گفته معماران، نوعی «برهمزدن برداشت عادی ما» از وزن و سبکی را تجربهپذیر میکند. - بازی نور و سایه با سایبانهای چوبی عمودی
تیغههای چوبی عمودی در نما مانند یک برِیزسولِی عمل میکنند؛ عبور هوا و نور طبیعی را ممکن میسازند، اما حریم و کنترل تابش مستقیم خورشید به اتاقها را حفظ میکنند. این لایه نیمهشفاف، در طول روز سایههای متحرک روی بتن و فضای داخلی ایجاد میکند و نما را از یک سطح صاف به پوستهای زنده و متغیر تبدیل میکند. - ادغام فضای سبز با بیرون و داخل
طراحی منظر بیرونی و حیاط در امتداد فرمهای معماری پیش میرود؛ پوشش گیاهی انبوه، درختان و ارتباط مستقیم تراسها و استخر با کانال پشت خانه، مرز میان داخل و خارج را نرم کرده است. درون خانه، حضور چوب، بتن و نور طبیعی، ادامه همین رویکرد ادغام با محیط است. - پلان شفاف و یکپارچه در طبقه همکف
نشیمن، آشپزخانه باز و فضای پذیرایی، بهصورت پیوسته و با دید مستقیم به حیاط و آب پشت خانه طراحی شدهاند. این یکپارچگی، فضا را برای مهمانیها و زندگی جمعی آماده میکند و تجربه کاربر در داخل را بیش از هر چیز بر محور دید، نور و پیوستگی فضایی تنظیم میکند. - پلکان بتنی اکسپوز بهعنوان عنصر شاخص داخلی
پلکان اصلی که به دور هسته آسانسور میپیچد، از بتن اکسپوز یکپارچه ساخته شده و رویه پلهها با چوب طبیعی پوشانده شده است. این قطعه، مانند یک مجسمه سازهای در فضای داخلی عمل میکند و مفهوم «جعبه بتنی خالص» را از نما به درون خانه ادامه میدهد؛ شومینه نیز با همان منطق مصالح و فرم طراحی شده است.
توضیحات ساختار معماری و سازماندهی فضاها
در طبقه همکف، ورودی اصلی در نقطهای قرار گرفته که بلافاصله به هسته گردش عمودی متصل میشود؛ جایی که پلکان بتنی و آسانسور، توزیع حرکت در خانه را بر عهده دارند. کنار این هسته، سرویس مهمان و فضای کوچکی برای رختکن یا سرویس روزمره جانمایی شده است تا ورودی از نظر عملکردی کامل شود.
در ادامه، فضای نشیمن، پذیرایی و آشپزخانه اوپن در امتداد هم قرار گرفتهاند و بدون دیوارهای سنگین، یک پلان باز تشکیل میدهند. این فضاها رو به حیاط و کانال پشت خانه باز میشوند؛ جایی که استخر، تراس و بالکن طبقه بالا، یک لایه فعال از زندگی روزمره را در فضای باز میسازند. آشپزخانه و فضای غذاخوری، مستقیماً به تراس و فضای بیرون متصل است تا مهمانیها و دورهمیها بهراحتی میان داخل و خارج جابهجا شوند.
بخش خدماتی شامل انبار، آشپزخانه پشتی، فضای سرویس و رختشویخانه در انتهای همکف قرار گرفته تا از دید مستقیم مهمانها دور بماند، اما از نظر عملکردی به آشپزخانه اصلی و حیاط خدماتی نزدیک باشد. این جداسازی، نظم کاربری و کیفیت استفاده روزمره را بهبود میدهد.
در طبقه بالا، سه سوئیت خواب و یک اتاق کار برای کارفرمایی که بخشی از زمان خود را در خانه کار میکند، پیشبینی شده است. سوئیت والدین با دید مستقیم به کانال و حیاط، نقش فضای آرام و خصوصی خانه را دارد. تیغههای چوبی متحرک در این جبهه به ساکنان اجازه میدهد میزان نور، شفافیت و حریم را در طول روز تنظیم کنند؛ گاهی نما کاملاً باز و شفاف، و گاهی بسته و درونگرا میشود.
پایه همکف از سازه متعارف بتنی و دیوارهای بنایی تشکیل شده که با سنگ طبیعی قلوهای پوشانده شده است. این پوشش، بافتی خشن و نزدیک به زمین ایجاد میکند که در ادامه با باغچهها و سنگهای طبیعی حیاط ترکیب میشود. جعبه بتنی خالص در طبقه بالا، روی این پایه سنگین قرار گرفته و با بخشهایی از نمای چوبی، میان دو لایه سخت و نرم تعادل ایجاد میکند.
پلکان بتنی اکسپوز، همانطور که در ویژگیها اشاره شد، هسته فضایی داخل است. این عنصر، در مقطع خانه، مثل ستونی مجسمهوار از همکف تا طبقه بالا را به هم وصل میکند و در هر تراز، در کنار نور طبیعی و دید به بیرون، تجربه حرکت عمودی را تقویت میکند؛ حرکتی که همزمان سازه، متریال و جزئیات را به نمایش میگذارد.
بیوگرافی کوتاه دفتر Biazus Arquitetura
دفتر Biazus Arquitetura یک دفتر معماری و طراحی داخلی مستقر در پورتو آلگره و فعال در شهرهای مختلف برزیل است که تمرکز اصلی آن بر معماری مسکونی و خانههای معاصر است. در معرفی این دفتر، تمرکز بر پروژههایی است که «در زمان ماندگار میمانند» و با زبان ساده، مصالح خالص و جزئیات دقیق شکل میگیرند.
در کارهای این دفتر، ترکیب حجمهای خالص، بتن اکسپوز، چوب طبیعی و کنترل دقیق نور و منظر، رویکردی تکرارشونده است. خانه «کازا فُلیا» نمونهای از این نگاه است؛ پروژهای که نشان میدهد چگونه میتوان با یک جعبه بتنی ساده و مصالح کمتعداد، خانهای با شخصیت قوی و تجربه فضایی غنی خلق کرد.
جمعبندی؛ نکات الهامبخش برای معماران و دانشجویان
خانه «کازا فُلیا» تأکید میکند که سادگی فرم، وقتی با دقت سازهای و جزئیات اجرایی همراه شود، میتواند قدرت زیادی در فضا ایجاد کند. جعبه بتنی خالص، پایه سنگی و تیغههای چوبی، در کنار پلان شفاف و دیدهای طولانی به کانال، مجموعهای از تصمیمهای بهظاهر ساده اما کاملاً حسابشده هستند.
برای معماران و دانشجویان، این پروژه یادآوری میکند که انتخاب مصالح محدود و صریح، اگر با برنامهریزی دقیق در سازه، نور، منظر و جزئیات همراه باشد، نهتنها به کاهش پیچیدگی ظاهری کمک میکند، بلکه قدرت معماری را در تجربه حسی و فضایی چند برابر میسازد.
سوالات متداول درباره خانه «کازا فُلیا»
در این پروژه، چرا از کنسول بتنی اکسپوز در طبقه بالا استفاده شده است؟
در طبقه بالا، حجم بهصورت یک جعبه بتنی خالص طراحی شده تا فرم و سازه بهطور مستقیم و بدون پوشش اضافی خوانده شود. این انتخاب، سادگی و ماندگاری فرم را افزایش میدهد اما در عین حال، دقت بسیار بالایی در قالببندی، بتنریزی و عملآوری نیاز دارد، چون کوچکترین خطا در سطح بتن اکسپوز بهراحتی دیده میشود.
نقش تیغههای چوبی نما در عملکرد و زیبایی چیست؟
تیغههای چوبی عمودی مانند یک برِیزسولِی عمل میکنند؛ امکان تهویه و نور طبیعی را فراهم میکنند، اما حریم سوئیتها را حفظ و تابش مستقیم خورشید را کنترل میکنند. در عین حال، این تیغهها در ترکیب با بتن، گرما و بافت طبیعی به نما میدهند و بازی نور و سایه را در طول روز تقویت میکنند.
چگونه ارتباط خانه با کانال پشت سایت در طراحی لحاظ شده است؟
پشت خانه رو به کانالی باز میشود که در امتداد آن، استخر، تراس و بالکن بالا قرار گرفتهاند. پلان طبقه همکف بهگونهای تنظیم شده که نشیمن و آشپزخانه دید مستقیم به این منظر داشته باشند و سوئیت والدین در طبقه بالا نیز بهعنوان بهترین نقطه دید به آب و فضای سبز طراحی شده است.
در داخل خانه، کدام عنصر بیشترین نقش فضاساز را دارد؟
در فضای داخلی، پلکان بتنی اکسپوز که به دور هسته آسانسور میچرخد، مهمترین عنصر فضاساز است. این قطعه یکپارچه، هم نقش سازهای دارد و هم از نظر فضایی و بصری، محور اصلی گردش و نگاه در خانه است. ترکیب بتن و چوب در این پلکان و شومینه، زبان معماری بیرون را به داخل منتقل میکند.
