الزامات دوربند خروج در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان
بررسی تخصصی دوربند خروج بر اساس مبحث سوم مقررات ملی ساختمان
دوربند خروج یکی از اجزای کلیدی در طراحی ایمن ساختمان‌ها به منظور حفاظت در برابر حریق است که در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران به طور جامع به آن پرداخته شده است. این الزامات با هدف تأمین ایمنی جانی و مالی، جلوگیری از گسترش آتش و دود، و فراهم کردن مسیرهای امن برای خروج اضطراری ساکنان تدوین شده‌اند. در این مقاله، به بررسی مفهوم دوربند خروج، الزامات مرتبط با آن، و نقش آن در ایمنی آتش نشانی ساختمان‌ها می‌پردازیم. تمامی اطلاعات ارائه شده از طریق جستجوی هوشمند ۲۳گانه، اولین پلتفرم جستجوی تخصصی مقررات ملی ساختمان، استخراج شده است.
دوربند خروج چیست؟
دوربند خروج به فضاها یا ساختارهایی اطلاق می‌شود که برای محافظت از مسیرهای خروج اضطراری در برابر آتش و دود طراحی شده‌اند. این ساختارها معمولاً شامل پلکان‌های محافظت شده، شفت های آسانسور، و راهروهای مقاوم در برابر دود هستند که امکان خروج ایمن افراد را در شرایط اضطراری فراهم می‌کنند. بر اساس مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، دوربندهای خروج باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که از نفوذ دود و گسترش آتش به مسیرهای خروج جلوگیری کرده و ایمنی افراد را تضمین کنند.
الزامات دوربند خروج در مبحث سوم
مبحث سوم مقررات ملی ساختمان (حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق) به‌طور خاص در فصل نهم به الزامات سیستم‌های اطفای حریق و کنترل دود پرداخته و بندهایی را به دوربندهای خروج اختصاص داده است. برخی از الزامات کلیدی عبارت‌اند از:
۱. دوربندهای پلکان محافظت شده در برابر دود
- بند 3-9-5: دوربندهای پلکان باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که از نفوذ دود به داخل مسیرهای خروج جلوگیری کنند. این شامل استفاده از درهای مقاوم در برابر آتش و سیستم های تنظیم فشار برای جلوگیری از ورود دود به پلکان است.
- پلکان‌های محافظت شده باید دارای دیوارهایی با درجه بندی مقاومت در برابر آتش باشند که بر اساس نوع کاربری و ارتفاع ساختمان تعیین می‌شود.
- درهای ورودی به پلکان‌های محافظت‌شده باید خودبسته شو بوده و مطابق با استانداردهای ملی طراحی شوند.
۲. دوربند شفت های آسانسور
- بند 3-9-6:
- ضوابط مربوط به فشار مثبت در شفت آسانسور
براساس بند 3-8-6-10 مقررات ملی ساختمان، برای حفاظت شفت آسانسور در برابر نفوذ دود، باید به جای تهویه لابی آسانسور از ایجاد فشار مثبت استفاده شود. سیستم فشار مثبت در چاه باید الزامات زیر را رعایت کند:
- فشار مثبت در چاه بین 25 تا 67 پاسکال باشد.
- هوای ورودی باید از بیرون ساختمان و یک محل تمیز تامین شود.
- دهانه هوا باید حداقل 6/0 متر با هرگونه سیستم خروج هوا فاصله داشته باشد.
- سیستم داکت فشار مثبت باید از دَرهای مقاوم در برابر آتش، حفاظ دار و عایق برخوردار باشد.
- هرگونه سیستم کانال که جزئی از سیستم تنظیم فشار است، باید با همان درجه بندی مقاومت در برابر آتش طراحی شود.
- سیستم فن باید به گونه‌ای باشد که در برابر آتش محافظت شده و دارای شفت آسانسور مجزا باشد.
- سیستم فشار مثبت باید توانایی فراهم کردن فشار مثبت لازم برای هر شفت آسانسور را داشته باشد.
- سیستم باید مجهز به کاشف دود در داخل شفت باشد تا در صورت وجود دود، سیستم به طور خودکار خاموش شود.
- سیستم باید مطابق الزامات مقاومت در برابر آتش مربوط به شفت آسانسور طراحی و نصب شود.
- تابلو کنترل سیستم باید در جایی نصب شود که شرایط زیر را داشته باشد:
- قابلیت تامین دبی حداقل 0/48 مترمکعب بر ثانیه برای هر درب چاه آسانسور.
- مورد تایید مرجع قانونی باشد که به تایید سازمان آتش‌نشانی یا مبادی قانونی رسیده باشد.
۳. مصالح و ساختارهای دوربند
- مصالح مورداستفاده در دوربندهای خروج، مانند دیوارها و درها، باید دارای طبقه بندی مناسب از نظر واکنش در برابر آتش باشند.
- در مواردی که از مصالح پلاستیکی در تأسیسات (مانند لوله‌کشی فاضلاب) استفاده می‌شود، این مصالح باید در برابر شعله ور شدن مقاوم باشند .
۴. الزامات لرزه‌ای و مقاومت سازه‌ای
- بند ۳-۱۰-۲-۲: دوربندهای خروج باید از نظر لرزه‌ای و سازه‌ای مقاوم باشند تا در شرایط اضطراری مانند زلزله یا حریق، عملکرد خود را حفظ کنند.
- استفاده از مصالح محافظت کننده معدنی پاششی برای افزایش مقاومت در برابر آتش توصیه شده است (بند ۳-۱۰-۲-۳).
اهمیت دوربند خروج در ایمنی آتش‌نشانی
دوربندهای خروج نقش حیاتی در جلوگیری از گسترش دود و آتش در ساختمان دارند. این ساختارها به عنوان مانعی در برابر انتقال حریق و دود عمل کرده و زمان کافی برای تخلیه ایمن ساکنان و دسترسی نیروهای آتش‌نشانی به محل حادثه را فراهم می‌کنند. مبحث سوم تأکید دارد که طراحی نادرست یا استفاده از مصالح غیراستاندارد می‌تواند خطرات جدی به دنبال داشته باشد، به‌ویژه در ساختمان‌های بلندمرتبه یا با کاربری‌های عمومی مانند بیمارستان‌ها و مراکز تجاری.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد الزامات دوربند خروج و سایر ضوابط آتش‌نشانی، می‌توانید به جستجوی هوشمند سایت ۲۳گانه، اولین پلتفرم تخصصی مقررات ملی ساختمان، مراجعه کنید.
